________________________________________________________________________________
Istorijat razvoja elektronske mikroskopije na Medicinskom fakultetu u Nišu
Laboratorija za elektronsku mikroskopiju je osnovana krajem 1969. godine na Institutu za patologiju Medicinskog fakulteta u Nišu,a zvanično je počela sa radom početkom 1970. godine. Od 1991. godine smeštena je u okvire novoosnovanog Instituta za biomedicinska istraživanja (IBI) u zgradi Medicinskog fakulteta.
Prvi transmisioni elektronski mikroskop (TEM T-7) nabavljen je 1969. godine, a 1979. godine kupljen je novi transmisioni mikroskop JEOL JEM 100CX. Posle preseljenja transmisionih elektronskih mikroskopa zajedno sa pratećom opremom u IBI kupljen je i jedan Skening elektronski mikroskop (SEM) JEOL JSM 5300 koji je zatim opremljen energijsko disperzivnim spektrometrom (EDS).Opremanjem dodatnom opremom za pripremanje bioloških preparata, kao i za pripremanje keramike, metala i drugih preparatra, Laboratorija za elektronsku mikroskopiju je formirana kao tehničko-metodološki zaokružena istraživačka jedinica u okviru IBI i postala jedinstvena naučno-istraživačka laboratorija ove vrste u regionu i Srbiji.
Značaj i mesto elektronske mikroskopije u istraživanjima NICB
Elektronska mikroskopija kao morfološka disciplina se koristi za istraživanja i analizu ultrastrukturnih karakteristika i fenomena materijala biološkog porekla, kao i drugih materijala kao što su metali, keramike, polimeri, biokompoziti i ispitivanje poluprovodničkih komponenti.
U okviru NICB Laboratorija za elektronsku mikroskopiju je funkcionalno tesno povezana sa ostalim organizacionim jedinicama odnosno laboratorijama i odeljenjima kao što su Laboratorija za eksperimentalnu patologiju i imunologiju, Odeljenje za ćelijsko i tkivno inženjerstvo, Odeljenje za eksperimentalnu medicinu, Laboratorija za funkcionalnu genomiku i proteomiku itd.
Odgovorno lice za Laboratoriju za elektronsku mikroskopiju
Dipl. inž. Miroslav Miljković: (miroslav.miljkovic@medfak.ni.ac.rs)
________________________________________________________________________________
Jedan od osnovnih ciljeva Laboratorije za elektronsku mikroskopiju od osnivanja do danas je da doprinosi povezivanju naučnoistraživačkih institucija koje koriste tehniku elektronske mikroskopije u svom radu, kao i pružanje usluga svim zainteresovanim za ovu oblast.
Korisnici EM ispitivanja
Veoma je mali broj tehnika koje imaju tako širok dijapazon primena kao što je elektronska mikroskopija. Pošto je EM-oprema vrlo skupa, pristupačnost potencijalnim korisnicima je ograničena. Kompjuterizacija i digitalizacija, proširuje široki spektar primene EM ispitivanja. Iz tih razloga broj korisnika koji koriste usluge Laboratorije za elektronsku mikroskopiju je jako veliki i to su: lekari za dijagnostiku različitih bolesti, stomatolozi za ispitivanja zuba i biokompatibilnih materijala, biolozi za ispitivanja ultrastrukture ćelija i tkiva, tehnolozi za ispitivanja materijala koji se koriste u odredjenim tehnološkim procesima, inženjeri raznih profila (elektronike, mašinstva, gradjevinarstva) za ispitivanja ultrastrukturnih svojstava pojedinih materijala koje koriste u svojim profesijama itd.
U Laboratoriji za elektronsku mikroskopiju se rade sledeća ispitivanja:
- u cilju dijagnostike: nefropatološka ispitivanja, karakterizacija različitih tumora, karakterizacija mikroorganizama
- za potrebe stomatologije: ispitivanja primenjenih metoda preparacije zubnih kaviteta i primene biokompatibilnih materijala
- patohistološka i biološka: ispitivanja ultrastrukture različitih ćelija i tkiva humanog i životinjskog porekla, kao i biljnog
- karatkeristika materijala: ispitivanja svojstava biomaterijala (biokompozita) koji se koriste u regenerativnoj medicini i tkivnom inženjerstvu, ispitivanja ultrastrukture materijala koji se koriste u odredjenim tehnološkim procesima, ispitivanja ultrastukturnih svojstava materijala za upotrebu u elektronici, mašinstvu, gradjevinarstvu itd.
________________________________________________________________________________
Oprema
Laboratorija za elektronsku mikroskopiju raspolaže sledećom opremom:
- Transmisioni elektronski mikroskop JEOL JEM 100CX
- Skening elektronski mikroskop JEOL JSM 5300 opremljen EDS uredjajem QX 2000
- Ultramikrotom LKB
- Vakuumski naparivač
- Uredjaj za katodno raspršavanje
- Istraživački svetlosni mikroskop LEICA DM
Osoblje/Istraživači/Saradnici
U Laboratoriji za elektronsku mikroskopiju angažovani su:
- Ing. Miroslav Miljković, stručni saradnik
- Dr Milena Potić-Floranović, stručni saradnik
- Dragan Ilić, laborant
________________________________________________________________________________
Projekti
Laboratorija za elektronsku mikroskopiju je trenutno uključena, kao i u prethodnim periodima, u istraživanja na više nacionalnih i međunarodnih projekata.
Prојеkti Ministarstva prosvete, naukе i tеhnоlоškоg razvојa Rеpublikе Srbiје, 2011-2014:
Virtuelni kоštanо zglоbni sistem čоveka i njegоva primena u pretkliničkоj i kliničkоj praksi (rukovodilac: prof. dr M. Trajanović) – potprojekat: Mоdeli оsteоreparacije. (rukovodilac: prof. dr S. Najman)
Sinteza, prоcesiranje i karakterizacija nanоstrukturnih materijala za primenu u оblasti energije, mehaničkоg inženjerstva, zaštite živоtne sredine i biоmedicine. (rukovodilac: B Matоvić, naučni savetnik, INN Vinča Beоgrad)
Primena funkcionalizovanih ugljeničnih nanocevi i nanočestica zlata za pripremu dendritskih ćelija u terapiji tumora. (rukovodilac: Аkedemik Miоdrag Čоlić)
Prојеkti Ministarstva naukе i tеhnоlоškоg razvојa Rеpublikе Srbiје, 2006-2010:
Biоkоmpatibilnоst i mоgućnоsti primene biоmaterijala na bazi hidrоksiapatita i biоpоlimera u tkivnоj reparaciji – eksperimentalna i klinička studija. (rukovodilac: prof. dr V. Savić)
Regeneracija skeletnih tkiva pоmоgnuta biоmaterijalima kaо tkivnim matricama – in vivо i in vitrо studija. (rukovodilac: prof. dr S. Najman)
Prојеkti Ministarstva naukе i zaštitе živоtnе srеdinе Rеpublikе Srbiје, 2001-2005:
Biоkоmpatibilnоst i primena kоmpоzitnih materijala na bazi hidrоksiapatita u оsteо-rekоnstruktivnоj hirurgiji – eksperimentalna i klinička studija. (rukovodilac: prof. dr V. Savić)
Prојеkti Ministarstva naukе i zaštitе živоtnе srеdinе Rеpublikе Srbiје, 1996-2000:
Sinteza neоksidnih keramičkih prahоva Si C i Si 3N4 SОL- GЕL pоstupkоm (rukovodilac: prof. dr V. Savić)
Кlinička i eksperimentalna ispitivanja patоgeneze akutnih i hrоničnih оštećenja bubrega (rukovodilac prof. V. Savić)
Razvоj biоkоmpоzitnih materijala za pоtrebe оtоlaringоlоgije i maksilоfacijalne hirurgije (rukovodilac: prof. dr M. Mitkоvić)
Prојеkti Ministarstva naukе i zaštitе živоtnе srеdinе Rеpublikе Srbiје, 1991-1995:
Ispitivanje prоmena u plazma membrani mezangijskih i epitelnih ćelija u glоmerulоnefritisu i pоd dejstvоm različitih agenasa. (rukovodilac: prof. dr V. Savić)
Ostali projekti:
Nanostrukturni neoksidni keramički i karbonski materijali i njihovi kompoziti.
Razvoj biokompozitnih materijala za otorinolaringologiju i maksilo-facijalnu hirurgiju.
Prognoza karakteristika materijala s gledišta struktura – karakteristike – sinteza.
Tehnologija i razvoj mikroelektronskih komponenti. .
Istraživanje korelacije u triadi sinteza – struktura – karakteristike za funkcione materijale.
Nanostrukturni rastvori čvrstog stanja u elektronici i alternativnim izvorima energije.
Studija metala prisutnih u tragovima u različitim geološkim materijalima, uključujući fosilna goriva, zemljište I podzemne vode.
Istraživanje etiologije patogeneze, prevencije i terapije Balkanske endemske nefropatije i urinarnog tumora.
Laboratorija je participirala u Tempus projektu “Napredni materijali za elektroniku – multidisciplinarni kursevi za postdiplomce” br. JEP-2545-91 koji je prekinut 1992. zbog sankcija uvedenih Srbiji.
Laboratorija, kao deo Univerziteta u Nišu, participirala je u European Action COST 539, “Elektrokeramika prizvedena na bazi nanoprahova uz pomoć inovativnih metoda” (ELENA)
Deo rezultata dobijenih istraživanjima u LEM objavljen je u većem broju radova u domaćim i medjunarodnim časopisima i saopšten na brojnim naučnim skupovima.
Izbor radova u naučnim časopisima:
P.I. Premović, N.R. Đorđević, M.S. Miljković: Silver and Silver Microparticles of the Cretaceous-Paleogene Boundary Sediment of Fish Clay Højerup (Stevns Klint, Denmark), Geochemistry International, 54(4):378-385, 2016.
Zoran S. Stojanović, Nenad Ignjatović, Victoria Wu, Vojka Žunič, Ljiljana Veselinović, Srečo Škapin, Miroslav Miljković, Vuk Uskoković, Dragan Uskoković: Hydrothermally processed 1D hydroxyapatite: Mechanism of formation and biocompatibility studies, Materials Science and Engineering: C, Volume 68, 1 November 2016, Pages 746-757
Colic M, Dzopalic T, Tomic S, Rajkovic J, Rudolf R, Vukovic G, Marinkovic A, Uskokovic P. Immunomodulatory effects of carbon nanotubes functionalized with a Toll-like receptor 7 agonist on human dendritic cells. Carbon 2014; 67: 273-87. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0008622313009445
S. Ilić, S. Zec, M. Miljković, D. Poleti, M. Pošarac-Marković, Dj. Janaćković, B. Matović: Sol–gel synthesis and characterization of iron doped mullite, Journal of Alloys and Compounds, Volume 612, 5 November 2014, Pages 259-264
Biljana Babić, Maja Kokunešoski, Miroslav Miljković, Branko Matović, Jelena Gulicovski, Marija Stojmenović, Dušan Bučevac: New mesoporous carbon materials synthesized by a templating procedure, Ceramics International, Volume 39, Issue 4, May 2013, Pages 4035-4043
Branko Matović, Biljana Babić, Dušan Bučevac, Maria Čebela, Vesna Maksimović, Jelena Pantić, Miroslav Miljković: Synthesis and characterization of hafnium carbide fine powders, Ceramics International, Volume 39, Issue 1, January 2013, Pages 719-723
Dusan Bucevac, Aleksandar Radojkovic, Miroslav Miljkovic, Biljana Babic, Branko Matovic: Effect of preparation route on the microstructure and electrical conductivity of co-doped ceria, Ceramics International, Volume 39, Issue 4, May 2013, Pages 3603-3611
Biljana Babić, Maja Kokunešoski, Miroslav Miljković, Marija Prekajski, Branko Matović, Jelena Gulicovski, Dušan Bučevac: Synthesis and characterization of the SBA-15/carbon cryogel nanocomposites, Ceramics International, Volume 38, Issue 6, August 2012, Pages 4875-4883
B. Matovic, B. Babic, A. Devecerski, M. Radovic, A. Minovic, M. Miljkovic, S. Boskovic: New synthetic route for nanocrystalline boron nitride powder, Materials Letters, Volume 65, Issue 2, 31 January 2011, Pages 307-309
Smilja Marković, Miroslav Miljković, Čedomir Jovalekić, Slavko Mentus, Dragan Uskoković. Densification, Microstructure, and Electrical Properties of BaTiO3 (BT) Ceramics Prepared from Ultrasonically De-Agglomerated BT Powders. Materials and Manufacturing Processes, 24: 1114–1123, 2009.
V. Jokanović, M.D. Dramićanin, Ž. Andrić, T. Dramićanin, M. Plavšić, S. Pašalić, M. Miljković: Nanostructure designed powders of optical active materials MexSiOy obtained by ultrasonic spray pyrolysis, Optical Materials, Volume 30, Issue 7, March 2008, Pages 1168-1172
Živkovic Lj, Paunovic V, Miljkovic M, Ristic MM. Microstructure Evolution and Dielectric Properties of Nb/Mn and Dy/Mn Doped Barium Titanate Ceramics, in Recent Developments in Advanced Materials and Processes, Materials Science Forum, 518 (2006):229-234.
Ajduković Z, Najman S, Đorđević Lj, Savić V, Mihailović D, Petrović D, Ignjatović N, Uskoković D.. Repair of Bone Tissue Affected by Osteoporosis with Hydroxyapatite-Poly-L-lactide (HAp-PLLA) With and Without Blood Plasma. Journal of Biomaterials Applications, 20 (2005):JBA-505019.
Mitic V, Zivkovic LjM, Paunovic VV, Vracar Lj, Miljkovic MS. Microstructural evolution and ferroelectric domains in Nb2O5 and CaZrO3 doped BaTiO3. Developments in Dielectric Materials and Electronic Devices, Ceramic Transactions, 167 (2005):99-108.
Lj Zivkovic, Z Nikolic, S Boskovic, M Miljkovic: Microstructural characterization and computer simulation of conductivity in Si3N4–TiN composites, Journal of Alloys and Compounds, Volume 373, Issues 1–2, 30 June 2004, Pages 231-236
Zivkovic Lj, Nikolic Z, Boskovic S, Miljkovic M. MicrostructuralCcharacterization and Computer Simulation of Conductivity in Si3N4-TiN Composites. Journal of Alloys and Compounds, 373 (2004):231-236.
Jugović D, Mitrić M, Cvjetićanin N, Miljković M, Jokanović V, Uskoković D. Properties of LiMn2O4 Powders Obtained By Ultrasonic Spray Pyrolysis. Materials Science Forum, 453-454 (2004):387-392.
Ignjatović N, Nastasović A, Laninović V, Onjia A, Miljković M, Konstantinović V. Preparation and Properties of Polymeric and Composite Bioresorbable Barrier Membranes, Materials Science Forum. 453-454 (2004):543-548.
Najman S, Savic V, Djordjevic Lj, Ignjatovic N, Uskokovic D. Biological evaluation of hydroxyapatite/poly-L-lactide (HAp/PLLA) composite biomaterials with poly-L-lactide of different molecular weights intraperitoneally implanted into mice. Bio-medical Materials and Engineering, 14(1) (2004):61-70.
Zivkovic Lj, Boskovic S, Vuckovic A, Bucevac D, Miljkovic M. The Effects of B-Seeds on the Electrical and Mechanical Properties of Si3N4-TiN Composites. Silicates Industriels, 69 (2004):299-304.
Živković Lj, Nikolić Z, Bošković S, Miljković M. Structural and percolative properties of electrocunductive Si3N4-TiNceramics. Science of Sintering: Current problems and new Trends, Beograd (2003):485-492.
Savić Vojin, Vlahović Predrag, Stefanović Vladisav. Increased Expression of Glomerular Mesangial Cell 5′-Nucleotidase in Membranous Nephropathy. Nephron, 92 (2002):219-221.
Savić V, Vlahović P, Đorđević V, Mitić-Zlatković M, Avramović V, Stefanović V. Nephroprotective effects of pentoxifylline in experimental myoclobinuric acute renal failure. Pathologie Biologie, 50 (2002): 599-607.
Ignjatovic N, Savic V, Najman S, Plavsic M, Uskokovic D. A study of HAp/PLLA composite as a substitute for bone powder, using FT-IR spectroscopy. Biomaterials, 22(5) (2001): 571-575.
Nenad Ignjatović, Simonida Tomić, Momčilo Dakić, Miroslav Miljković, Milenko Plavšić, Dragan Uskoković: Synthesis and properties of hydroxyapatite/poly-L-lactide composite biomaterials, Biomaterials, Volume 20, Issue 9, May 1999, Pages 809-816
Izbor sopštenja sa naučnih skupova:
Potić Floranović M, Dimov I, Savić V. Morphological analysis of EGF stimulated A431 human epidermoid carcinoma cell line. 10th Multinational Congress on Microscopy. Scientific Campus, Urbino University “Carlo Bo”, Italy, September 4-9, 2011
Rajković J, Stojanović S, Najman S, Kostić M, Savić V. Propolis effect on morphology of human gingival fibroblasts in vitro. 10th Multinational Congress on Microscopy. Scientific Campus, Urbino University “Carlo Bo”, Italy, September 4-9, 2011
Najman S, Rajković J, Kostić M, Krunić N, Savić V. SEM analysis of the surface structure of acrylic prosthetic materials after immersion in artificial saliva. Četvrti srpski kongres za mikroskopiju, 11–12 Oktobar 2010, Beograd, Srbija, Knjiga prosirenih apstrakata, str. 65-66.
Rajković J, Potić M, Kostić M, Mitić B, Djordjević V, Savić V. Value Of Electron Microscopy In Living Donor Transplantation In The Case Of Alport Syndrome. Četvrti srpski kongres za mikroskopiju, 11-12 Oktobar 2010, Beograd, Srbija, Knjiga prosirenih apstrakata, str. 149-150.
Rajković J, Dimov I, Čolić M, Savić V. SEM Characteristics of dendritic and mesangial cells in culture. Microscopy Conference, Graz, Austria, August 30 – September 4, 2009, Life Sciences, Volume 2, p 257-258.